De zelfmoordenaar
van Nikolaj Erdman
Het stuk
“De zelfmoordenaar” is een vlijmscherpe tragi-komedie geschreven door de Russische auteur Nikolaj Erdman in 1928.
Wat begint als een luchtige komedie evolueert gaandeweg tot een cynisch portret van een immorele maatschappij vol opportunisten en egoïsten, een systeem waarin niemand eerlijk, veilig noch vrij is.
Erdman slaagt erin om aan de hand van niet aflatende komische effecten, kleurrijke personages, absurde situaties, welgeplaatste diepgang en reflectie, de maatschappij tot op het bot uit te kleden. Uiteraard neemt Erdman de Russische maatschappij tijdens de beginjaren van Stalins bewind op de korrel, maar het vergt niet veel moeite om zijn inzichten tot vandaag te laten nazinderen. Want meer dan een systeem onder de loep te nemen stelt Erdman vragen rond de vrijheid, de macht, de inventiviteit, de veerkracht van het individu tegenover dit of eender welk systeem.
Ten slotte nog een pittig detail en tegelijk wansmakelijk ‘bewijs’ van de kracht en relevantie van Erdmans stuk. De eerste opvoeringen van “De zelfmoordenaar” werden, ondanks aandringen van zowel Stanislavski, Meyerhold als Gorki, door het stalinistisch regime verboden. Het is pas in de jaren 80, tijdens de perestroïka, dat het stuk werd ‘herontdekt’. Erdman zelf, een van de beloftevolste theaterschrijvers uit het begin van de 20ste eeuw, verdween gebroken in de anonimiteit…
