PAUW!
Übung en Nog Werk van Josse De Pauw
Regie: Jan Sprengers
Met: Friede Duchateau, Hubert Vanhellemont, Jan Moons, Julie Vanlangendonck, Roel Lauwens, Stijn De Groof en Tine Peeters
Special guest appearance: Josse De Pauw
Speeldata:
zaterdag 19 april 2008 - 20u15
vrijdag 25 april 2008 - 20u15
zaterdag 26 april 2008 - 20u15
zondag 27 april 2008 - 15u
Een jaar of vijf geleden begon ik met veel overgave aan “Werk”, de verzameling teksten van JosseDe Pauw die in 2001 bij uitgeverij Houtekiet verschenen was. Ooit had ik, half hardop, half tegen mezelf, gezegd, “dat Toneel Heverlee eens iets van De Pauw zou moeten doen, want dat was toch een van onze belangrijkste hedendaagse theatermakers en die werd zelden of nooit gespeeld, tenzij door hemzelf,” dus ik was vast van plan daar, euh…, werk van te maken. “Werk” is een verzameling theaterteksten, maar net zo goed ook cursiefjes, notities, kortverhalen en de prachtige reeksen Hana en Boken. Afwisseling genoeg dus, maar om een of andere reden was ik er nog niet helemaal door gebeten, ik was er nog niet van bezeten. Dus passeerden andere projecten, andere toneelstukken, andere dingen gewoon, en “Werk” werd voor onbepaalde tijd aan de kant gelegd.
Tot in de zomer van 2006. We gingen naar Frankrijk en daar zou, gelegen aan het zwembad achter de gehuurde gite, tijd en geestelijke rust genoeg zijn om het boek met vernieuwde leeslust tot mij te nemen. Gelukkig had ik bij de eerste lezing toch al enkele summiere notities genomen, zodat ik de helft van het boek niet helemaal opnieuw moest lezen, maar me kon beperken tot de passages, waarvan ik toen al gevonden had, dat ze in aanmerking kwamen om gespeeld te worden. Want eens “Werk” achter de kiezen, lag “Nog” op me te wachten, een tweede (gelukkig iets dunnere) bloemlezing De Pauwteksten. Die was in 2004 al verschenen, ik had dus een behoorlijke leesachterstand.
Die was tegen het einde van die zomer weggewerkt. De Pauw had me beet, hoe meer en hoe vaker ik hem las, hoe meer ik zin had er ook daadwerkelijk mee aan de slag te gaan. Ideeën en voorzichtige eerste visies werden hardop verwoord op toneelkernen en bestuursvergaderingen, teksten werden nog eens gelezen, en nog eens, de selectie werd strenger, het beeld duidelijker, stilaan begon zich een concept te vormen, een kader en de eerste tinten werden al ingekleurd.
Eerste tint: de enige juiste uitspraak van de heer De Pauw zijn voornaam is Zjos. Alsof er “Jos” stond. Vergeet dus voor eens en voor altijd het academische “josseuh”, al dan niet met licht gemouilleerde “j”, en alle tussenoplossingen. ’t Is gewoon een Jos, net als jij en ik.
Tweede tint: centraal in de voorstelling zal “Übung” staan, een van zijn bekendste en meest succesvolle toneelstukken. Een van zijn meest toegankelijke ook, ook voor wie het stuk niet ziet, maar gewoon leest. De Pauw schrijft al zijn stukken namelijk voor zichzelf, hij regisseert ze zelf, hij speelt ze zelf. Klassieke regieaanwijzingen laat hij volledig achterwege, omdat hij die voor zichzelf uiteraard niet nodig heeft. Maar de toevallige lezer, die ook de ambitie heeft deze tekst te ensceneren, heeft niet het minste aanknopingspunt. “Übung” is de uitzondering op de regel: hier staat veel cursieve tekst voor en tussen de replieken. Te veel, is tijdens de repetities gebleken, maar dat is een ander verhaal.
Derde tint: “Übung” wordt ook het uitgangspunt. In “Übung” zitten zeven personages, vier van mannelijk kunnen en drie van vrouwelijk allooi. Daar gaan we het mee doen: we zoeken de zeven spelers die bij de personages van dit stuk passen en met die zeven pakken we alle andere teksten aan.
Vierde tint: al die andere teksten. Uit “Werk” en “Nog” had ik een ruime selectie gemaakt van teksten die in aanmerking kwamen om op de scène te zetten. Géén theaterteksten, maar cursiefjes, kortverhalen, zelfs een paar “moppekes”, zoals De Pauw ze zelf noemt. De uitdaging (elke theaterproductie heeft recht op zijn modewoord) was dan, die teksten op een toneelmatige manier op de planken zetten. Daar zouden we voor gaan.
Vijfde tint: het zou een lange repetitieperiode worden, precies omdat we gaandeweg zouden beslissen wat we precies zouden gaan doen. We begonnen eind augustus 2007 al, a rato van 1 à 2 bijeenkomsten per maand, elke keer gingen de spelers met huiswerk naar huis, elke keer kozen we (deze tekst wel, die niet) en zo zijn we uiteindelijk tot een avondvullende voorstelling gekomen. De keuzes liggen intussen al enkele maanden vast, en sindsdien is dit een gewoon toneelstuk geworden.
Zesde tint: we zouden ook met beelden werken, projecties, film, flarden tekst op grote schermen. En met live muziek. Dat tweede zit eigenlijk gewoon in “Übung”: een van de personages is een Russisch violist, die bij ons plots een pianist bleek te zijn. De idee van de film komt ook al van “Übung” zelf: DePauw had het hele stuk verfilmd, projecteerde die film en liet kinderen de film naspelen op de scène. Zo ver gaan wij niet, maar we zijn wel multimediaal bezig (elke productie heeft recht op twee modewoorden).
Zevende tint (en de mooiste): pauwenkleuren! Letterlijk, op de scène, in de kleding, maar ook door de aanwezigheid van … Josse DePauw hemzelf! Hij zal er zijn! Elke keer! Straffer nog, hij zal ook elke keer meespelen! We hebben hem dat gewoon gevraagd en we moesten niet eens aandringen, want, zo drukte hij het zelf uit, hij is “verguld met PAUW!”. Wauw.
Weet je wat? Langlopende projecten, die eerst rustig sluimeren en uiteindelijk je hele persoon opslorpen, zijn de leukste. Dat heb ik bij dit project aan den lijve mogen ondervinden. PAUW! is van het prettigste dat ik ooit heb mogen doen. Ik ben ervan overtuigd dat jullie het ook prettig gaan vinden. To say the least. Tot gauw. Tot PAUW!
Josse De Pauw (Asse, 1952) is afkomstig uit het Pajottenland en heeft een bijzondere band met Brussel. De Pauw studeerde theater aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel waar hij onder andere les kreeg van Senne Rouffaer en Leo Dewals.
Hij was medeoprichter van de theatergroep Radeis (1976) en het kunstenaarscollectief Schaamte, de voorloper van het huidige Kaaitheater Brussel. In 1999 wordt hij huisschrijver (“kunstenaar in residentie”)/theatermaker bij Victoria in Gent. In 2000 wordt hij artistiek leider van Het Net, in Brugge, voor vier jaar. In 2005 is hij tijdelijk artistiek leider van Het Toneelhuis, Antwerpen, namelijk voor één jaar. Op dit moment speelt hij bij Het Toneelhuis “De Versie Claus”, zijn nieuwe solo. “De Versie Claus” vertrekt van een monoloog die Heverleeënaar Mark Schaevers distilleerde uit zijn boek “Hugo Claus Groepsportret”, waarvoor hij meer dan vijftig jaar interviews met de meester heeft gebloemleesd. De Pauw speelt dit in de Bourla tussen 3 en 26 april.
Als acteur werkte hij niet alleen voor theater, maar ook voor film en televisie. Hij speelde in zowat 50 films, inclusief het Oscar-genomineerde “Iedereen beroemd” Van Dominque Deruddere, en regisseerde er zelf twee. Op zijn naam staan drie Joseph Plateau Awards voor Best Belgian Actor.
Josse De Pauw is ook een meer dan verdienstelijk schrijver. Niet alleen toneelstukken (de meest bekende zijn “Zetelkat”, “Weg”, “Larf” en “Übung”), maar ook ronduit literaire stukken, die hij ondermeer publiceerde in De Standaard der Letteren en Humo. Josse De Pauw kreeg in 1991 de Staatsprijs voor toneelliteratuur. In 2000 kreeg hij de Océ-podiumprijs voor het geheel van zijn artistieke prestaties, en de Grote Theaterfestivalprijs ontving hij in 2001 voor “Übung” (Victoria).
Zijn boek “Werk” was erg opvallend om zijn bijzondere vorm en vertelwijze. Het leverde hem de Seghers-literatuurprijs op en hij was genomineerd voor de Gouden Uil 2000. Ook de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 2002 van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, werd hem voor “Werk” toegekend.
Jan Sprengers debuteerde bij TH als arbeider en parlementslid in “Priester Daens” in 1987 en zijn eerste regie deed hij aan de zijde van Jan Doucet in de zomerproductie “Hemel, het transport ontploft” in 1988. Verder zag je hem spelen in “Kabalissiomo”, “De gebroeders Leeuwenhart”, “Engelen op het dak”, “A Funny Thing Happened on the Way to the Forum”, “Arsenicum en oude kant”, “Paljaske doctoor”, “Nonsens”, “Ariadne”, “Jesus Christ Superstar”, “Les liaisons dangereuses”, “Novecento” en “De kreupele van Inishmaan”.
TH-regies van zijn hand waren voorts “Ubu roi” (1993), een van de negen eenakters in “Vanavond om halfnegen” (1998), “Desperado” (1999), “Romeo en Julia” (2001), een van de vijf E.A. Poe-interpretaties in “Kloosterfobie” (2003) en “Station service” (2004).
Hij creëerde en speelde samen met Bernard Cappuyns, Ben. De Keyser en André Smout “Met mate(n)”, een straattoneelproductie die bijna 20 voorstellingen kende en de eerste prijs won op het wagenspelfestival van Lo-Reninge. En vertalingen van zijn hand waren die van “Vanavond om halfnegen”, “Het volledig werk van Wllm Shkspr (verkort)” en “De kreupele van Inishmaan”.
Josse De Pauw schreef en creëerde “Übung” in 2001 bij Victoria en Het Net, en maakte er een dubbele voorstelling van. Eerst had hij het hele stuk verfilmd, met onder meer Dirk Roofthooft, Bernard Van Eeghem, Lies Pauwels en zichzelf in de filmrollen, en terwijl de film geprojecteerd werd, werd het stuk op de scène live nagespeeld door kinderen. De première was op 5 mei 2001 op het KunstenFESTIVALdesarts in Brussel en het stuk ging op tournee in Europa, Canada, Amerika en Australië. Übung gaat over vijf vrienden, twee koppels en een vrijgezel, die bijeen komen bij een van de koppels voor een etentje. Het zijn arrivisten, nouveau riches, die zich, niet gestoord door geldende regels en wellevendheid, verrijkt hebben met louche zaakjes. Bovendien zijn de relaties onderling nogal verziekt. De schijn wordt hoog gehouden aan het begin van de avond, maar naarmate het drankgebruik vordert, verbrokkelen de façades en komt de ware aard van de protagonisten naar boven. Dat resulteert in weinig fraaie gebeurtenissen. Het stuk eindigt ’s anderendaags ’s morgens aan de ontbijttafel, waar, met een onthutsende oppervlakkigheid, de brokken gelijmd worden. Alles kan weer van vooraf aan beginnen. De Pauw typeert alle personages met grote empathie, met levensechte trefzekerheid en met zijn gekende geestige stijl. Een moderne zedenkomedie eigenlijk, wrang bij momenten, maar zo mooi en raak.
Lees de nieuwsbrief van deze productie.
Terug naar het archief
www.toneelheverlee.be - Contact - Laatst aangepast 7/5/2021 7:05